4 mei 2019

4 mei, Samuel en Sarah zitten achterin de auto, ik bespreek zachtjes met Bart hoe we ze gaan vertellen dat we om 20:00 uur 2 minuten stil zijn. We besluiten het ze gewoon uit te leggen. 20 uur is normaal de tijd dat ze er net in liggen, dus dan laten we ze maar liever een kwartiertje langer op zodat we om 20:00 uur echt stil kunnen zijn, kunnen herdenken.
Saar en Sam, om 20:00 uur vanavond gaan we 2 minuten stil zijn, Sam zegt maar dat vinden kinderen moeilijk, ik zeg dat ik het begrijp, maar dat ik het graag wil uitleggen.
Om 20:00 uur zijn we stil, toen jullie opa’s en oma’s klein waren was er een oorlog. En in die oorlog gingen er heel veel mensen dood en aan die mensen denken wij tijdens die 2 minuten.
Omdat mijn vader net is gestorven is de dood een stuk dichterbij gekomen en hebben Saar en Samuel daar veel vragen over, wat is dan dood, kom je dan nooit meer terug en gaat iedereen dood. 
Sam vraagt nogmaals maar waarom moet ik dan stil zijn: Bart antwoordt dat noem je respect tonen. Een abstract begrip, maar met enige uitleg lijkt Samuel het te begrijpen.
Ik vertel dat mijn opa, de moeder van mijn moeder in de oorlog is gedood en dat ik aan hem denk, maar dat de kinderen vrij zijn aan iedereen te denken, ze besluiten aan hun opa’s te denken.

Dat mijn opa vermoord, vergast is vertel ik ze niet. Dat een heel groot deel van mijn moeders familie in de kampen is vergast vertel ik ze nog niet. Dat mijn moeder ondergedoken was, vertel ik ze nog niet. Dat mijn vader als jongetje moest vluchten uit Duitsland en zijn ouders hem al voor waren gegaan, vertel ik ze nog niet. Dat Pappa en zijn ouders werden geïnterneerd in Westerbork vertel ik nog niet. Ik wil ze nu nog niet belasten met onze gitzwarte geschiedenis nog niet. Dat mijn zussen, nichtjes en neven, mijn tante en ik allemaal een deel van die geschiedenis dragen vertel ik ze nog niet.

Dat 4 mei voor mij al vanaf kleins af aan een moeilijke dag is houd ik ook voor me. Ze zijn nog zo klein. Er komt een dag waarop ik Sarah en Samuel echt moet uitleggen wat de oorlog heeft gedaan en dat zij als Joodse kinderen toen niet veilig zouden zijn, dat er vandaag de dag nog steeds mensen bestaan die Joden haten, die ons haten, dat antisemitisme er nog steeds is. Iets wat ik eigenlijk ook niet aan mijzelf kan uitleggen. 
4 mei was en is beladen voor mij, dat was het vanuit huis. De dag zelf was het soms moeilijk contact maken met mijn ouders, ze waren in hun eigen beleveniswereld, die ene dag in het jaar dat heel Nederland stil staat bij de WOII, in schril contrast tot hun ik vermoed dagelijkse herinneringen aan die tijd. 

De dood is voor mij altijd iets vreemds geweest, ik had geen angst, ik hoorde zo vaak over mensen die vermoord waren, dat het bijna bij het leven hoorde net als angst. Angst voor te zijn wie je bent, angst voor mijn eigen verhaal. Toen ik moeder werd heb ik heel bewust gekozen om de kinderen zoveel mogelijk van de tradities mee te geven van het Jodendom. Vaak doe ik ze voor het eerst, want wij zijn amper met de tradities op gevoed. De afspraak met Bart is dat hij aangeeft waar hij wel en niet aan wil meedoen. 
Ik wilde dat voor Sarah en Samuel Joods zijn niet alleen een angstig verhaal zou zijn.

Vanmorgen toen ik facebook opende zag ik dat mijn vriendinnetje Sarah mij wees op een documentaire over de tweede generatie, even later zag ik een vriend Aron reageren op een bericht van Vrij Nederland over de NS die eindelijk oorlogsvergoedingen gaat uitkeren. Die namen vallen mijn normaal niet zo op maar vandaag op 4 mei weet ik heel goed waarom wij zo heten. Sarah en Samuel hebben hun namen ook niet voor niks. En ondanks mijn haat-liefdeverhouding met mijn naam, draag ik hem vandaag met trots.

Als ik de afgelopen dagen de kranten lees zie ik opnieuw een discussie oplaaien over wat wij moeten herdenken tijdens de 2 minuten stilte. En dan denk ik, het feit dat wij überhaupt de vrijheid hebben om te herdenken, dat maakt herdenken al zo belangrijk. Saar en Sam zullen vermoed ik aan hun opa’s denken of aan de pizza die we eerst zullen eten. Ik zal denken aan mijn vergaste opa, aan de andere vermoorde familie leden, aan mijn moeder en oom als kinderen, aan mijn vader en daar zal ik vast langer aan denken nu hij zelf is overleden. En daarna zal ik denken aan alle andere gestorven van de WOII, de mensen in de jappenkampen, homo’s, zigeuners, invaliden, verzetsstrijders en alle andere gevallen.

Ik hoop dat eenieder die twijfelt of herdenken nog actueel mijn blog wil lezen. 
Een oorlog stopt niet bij 1 of 2 generaties, dat gaat nog vele generaties door. 
Laat ons daaraan denken en laten wij de 2 minuten doorgeven.